Przydatne - Logopeda Elblag - terapia wad i zaburzen mowy dzieci i dorosłych

FAQ

Najczęściej zadawane pytania

CZY PROWADZICIE TERAPIĘ DLA DZIECI WIELOJĘZYCZNYCH ?

Tak. Warto jednak zacząć od dumy z faktu jak wiele polskich rodzin za granicą kultywuje język ojczysty w wychowaniu swoich dzieci. Dwujęzyczność w polskiej logopedii to zagadnienie nowe i dynamiczne. Generalnie można przyjąć że tylko dzięki doświadczeniu logopedy można w diagnozie i terapii brać poprawkę na obecność drugiego języka wpływającego często np. na wymowę języka polskiego. Nierzadko zdarza się żę wypowiadany z obcym , nabytym akcentem zwrot może być definiowany jako zaburzenie mowy np. seplenienie w języku ojczystym.

JAKIE METODY PRACY PAŃSTWO STOSUJECIE ?

Każdy przypadek traktujemy indywidualnie. Najlepszą i jedyną metodą na wady wymowy jest ciężka i żmudna praca oraz systematyczne ćwiczenia.

Stosujemy np.

- metodę słuchową ( uwrażliwienie słuchu pacjenta na brzmienie prawidłowej głoski, na dostrzeganie różnic pomiędzy prawidłowym a nieprawidowym brzmieniem danej głoski )

- metodę wzrokową (obserwowanie ułożenia narządów artykulacyjnych w lustrze, na rysunkach,itp oraz demonstrowanie prawidłowego ułożenia narządów artykulacyjnych podczas mówienia)

- metodę fonetyczną (przekształcenie dźwięku w formę docelową)

- metodę dotyku i czucia skórnego dłoni (uświadomenie, że brzmienie niektórych głosek można wyczuć np. poprzez czucie wydychanego powietrza na skórze dłoni, wyczucie drgań więzadeł głosowych na szyi w okolicach krtani itp.)

- metodę mechaniczną ( np. ułożenie języka przy pomocy szpatułki, palca lub sondy do realizacji danej głoski),

- techniki polisensoryczne (wielozmysłowe poznawanie świata, rozwijanie poszczególnych funkcji poznawczych).

- wskazówki do nauki prawidłowego jedzenia i picia

JAKIE MOGĄ BYĆ PRZYCZYNY WAD WYMOWY ?

Ogólnie oto niektóre z nich :

- niska sprawność narządów artykulacyjnych (w tym brak pionizacji języka),

- nieprawidłowość w budowie narządów artykulacyjnych ( budowia wargi i podniebienia, skrócenie wędzidełka języka oraz zbyt duży (przerośnięty), - - - mięsisty język, - dysfunkcje połykowe,

- nieprawidłowości w uzębieniu,

- przerost migdałka gardłowego,

- zaburzenia słuchu mownego,

- niedosłuch,

- czynniki środowiskowe ( wadliwa wymowa osób z otoczenia, rodziny, rówiesników)

MÓJ SYNEK MÓWI MAŁO , WYPOWIADAJĄC TYLKO KILKA ( 5-7 ) PROSTYCH SŁÓW

Nie należy zwlekać z wizytą u logopedy, należy sprawdzić, czy Pani dziecko dobrze słyszy. Logopeda przeprowadzi orientacyjne badanie słuchu. Jeżeli logopeda będzie miał wątpliwości związane z tym, czy Pani dziecko dobrze słyszy - najprawdopodobniej skieruje dziecko do audiologa. Audiolog przeprowadzi badanie słuchu.

Można wprowadzić zabawy dźwiękonaśladowcze (naśladowanie przez dziecko głosów zwierząt itp.),

MOJA TRZYLETNIA CÓRKA MÓWI "siafa , ziaba, ziółty"

Zalecamy by nie poprawiać dziecka i zmuszać go do wypowiadania wyrazów z trudnymi dla niego głoskami. Nie pomożemy mu tym, a wręcz przeciwnie możemy zniechęcić do mówienia. Głoski "sz, ż, cz, dż" są w tym wieku dla dziecka jeszcze zbyt trudne do realizacji.Warto cierpliwie poczekć, aż u dziecka pojawią się odpowiednie twardo brzmiące głoski.

Warto wiedzieć ,że głoski "sz, ż, cz, dż" pojawiają się w mowie dziecka najpóźniej podobnie jak głoska "r" ze względu na to, iż są to głoski stosunkowo trudne do wymówienia.

MOJA PIĘCIOLETNIA CÓRKA MÓWI "jajka" ZAMIAST "lalka"

Jest to sygnał braku pionizacji języka. Przyczyn może być wiele, wizyta u logopedy jest więc konieczna. Być może córka ma zbyt krótkie wędzidełko języka, które utrudnia jej ruch języka ku górze - inną przyczyną może być również zbyt "słaby język". Konieczne będą ćwiczenia języka, które powodują pionizację języka - czyli unoszenie języka ku górze. Wszelkie np. zlizywania "smakołyków" z podniebienia.

MÓJ SYN PRZY WYMAWIANIU GŁOSEK "s" ORAZ "z" WSUWA JĘZYK MIĘDZY ZĘBY

Syn ma tzw. seplenienie międzyzębowe, które polega na tym, że dziecko podczas wymawiania głosek (w szczególności "s, z, c, dz") wsuwa koniuszek języka między zęby, co powoduje nieprawidłowe brzmienie danej głoski. Wadę tą można usunąć - proszę udać się z dzieckiem do logopedy, który dobierze odpowiednie ćwieczenia oraz sprawdzi stan zgryzu dziecka. Przy seplenieniu międzyzębowym dzieci często mają tzw. zgryz otwarty. Ważne jest rozpoczęcie wczesnej terapii, bowiem im dłużej dziecko będzie mówiło nieprawidłowo, tym dłużej będzie utrwalał się nieprawidłowy nawyk mówienia, co w późniejszym wieku będzie znacznie trudniej usunąć.

MÓJ 5,5 LETNI SYN NIE WYMAWIA GŁOSKI "r" JAKIE ĆWICZENIA MOGA MU POMÓC ?

Możesz mu pomóc wymawiać głoskę „r” naśladując razem stukot końskich kopyt (trzeba przyciągać język do podniebienia i opuszczać, głośno przy tym „kląskając”). Żartujcie, że bawicie się z językiem w „chowanego” (niech unosi się do góry, kryje za zębami). Gryźcie i masujcie język, wymiatajcie nim z buzi „śmieci” (przesuwajcie nim wzdłuż górnych zębów po wewnętrznej i zewnętrznej stronie). Bawcie się w zmęczonego konika (parskajcie wargami z językiem wsuniętym miedzy wargi). Bawcie się również w „papierową rakietę” (należy zdmuchnąć skrawek papieru z czubka języka). Jeśli dziecko wymawia prawidłowo głoskę „l”, trenujcie tę umiejętność, wyśpiewując: „le-le-le”, „la-la-la”, „lo-lo-lo” itp. W przypadku pojawienia się „r”, powtarzajcie grupy spółgłoskowe: „tr…”, „dr…”.

MÓJ 3 LETNI SYNEK NIE WYPOWIADA DOBRZE SŁÓW TZN. MYLI I PRZESTAWIA CAŁE CZĘŚCI WYRAZÓW

Przestawianie sylab to normalne w tym wieku. Wynika to m.in. z tego, że aparat artykulacyjny dziecka nie nadąża za tym, co się dzieje w głowie. Dziecko dużo chce przekazać, a język i wargi, a także oddech nie są jeszcze tak dobrze skoordynowane. W drugim, a nawet w trzecim roku życia dzieci często przestawiają sylaby – zamiast piesek mówią np. siepek, nieraz zmieniają w środku wyrazu samogłoskę. Jest to norma rozwojowa. Absolutnie nie poprawiamy dziecka, bo może to w nim wzbudzić poczucie, że cos robi źle i straci chęć do rozmów. Jeśli przestawi sylaby, dyskretnie, przy okazji używamy poprawnej formy. Chodzi o to, by dziecko słyszało jednak prawidłowy wzorzec.

MÓJ 2,5 - LETNI SYNEK ZASTĘPUJE GŁOSKI TRUDNIEJSZE ( "ć , c lub sz , ż ") ŁATWIEJSZYMI ( " t , ś ")

W tym wieku zastępowanie głosek jest jeszcze normą rozwojową. Nie należy poprawiać dziecka i zmuszać go do wypowiadania wyrazów z trudnymi dla niego głoskami. Nie pomożemy mu tym, a wręcz przeciwnie możemy zniechęcić do mówienia. Proszę uzbroić się w cierpliwość i czekać, aż u dziecka pojawią się odpowiednie trudniejsze do wymówienia głoski. Takie problemy są z reguły przejściowe. Jeśli w obecności dziecka rodzic będzie mówił poprawnie, to prawdopodobnie malec wyrośnie z takiego sposobu mówienia.

JAK MOGĘ POMÓC SYNKOWI KTÓRY NIE MÓWI GŁOSEK " k , g " ( "kot - tot " LUB "Kamil - Tamil " )

Możesz pomóc dziecku wymawiać głoski „k”, „ki” oraz „g”, „gi” próbując się bawić z dzieckiem w „malarza” (chuchajcie na lusterko, starając się w ten sposób tworzyć na nim wzorki) albo udawać, że ssiecie cukierek (środek języka przyciskacie do podniebienia) lub np. ogrzewacie zmarznięte dłonie (trzeba wymawiać wydłużony dźwięk „ch”, wypuszczając przy tym powietrze). Wyginajcie język w koci grzbiet, róbcie z niego „zjeżdżalnię”. Możecie bawić się w „zmęczonego misia” (otwieracie szeroko usta, wdychacie i wydychacie powietrze, ziewacie, chrapiecie). Próbujcie też wciągać powietrze przez słomkę oraz przysysać i zbierać za jej pomocą rozsypane na stole skrawki papieru, piórka itp. Jeżeli żadna z tych zabaw nie przynosi oczekiwanych efektów, proponujemy sposób polegający na krótkim, jednorazowym płukaniu gardła małą ilością przegotowanej wody, której nie należy połykać. Ćwiczenie to należy wykonywać z odchyloną do tyłu głową. Sposób ten powoduje powstanie dźwięku zbliżonego do „k”. W niektórych przypadkach łatwiej wywołać głoskę „k” zaczynając ćwiczenia od dźwięku „ki”. Wówczas dziecko ma za zadanie powtarzać sylaby „kijok”, „kijuk” itp., a później dodać do tych sylab słowa rozpoczynające się od głoski „k”, np. „kijokula”, „kijokamień” itd. Jeśli dziecku uda się powiedzieć głoskę „k”, szlifujcie jej wymowę, podczas zabawy w „kłótnię kukułki z kurką” – powtarzajcie wyraźnie kolejne sylaby: „ko, ku, ko, ku; uku, oko.”

CZY MÓJ 8 - MIESIĘCZNY SYNEK POWTARZAJĄC "ma-ma , ba-ba, ta-ta" ROBI TO ZE ZROZUMIENIEM ?

W tym wieku synek raczej trenuje powtarzanie sylab, niż wymawia słowa ze zrozumieniem. Około ósmego miesiąca życia malec mówi „ma – ma” i „ta – ta” z rozbiciem na sylaby, ale jeszcze bez zrozumienia tych słów. Dziecko zazwyczaj po raz pierwszy mówi to, co ma na myśli, pomiędzy dziesiątym a czternastym miesiącem życia.

CZY DAWAĆ DZIECKU SMOCZEK - GRYZACZEK ?

Jeśli maleństwo dzięki smoczkowi zaspokaja naturalny u noworodków instynkt ssania, można mu dać gryzaczek. Należy pamiętać jedynie, by smoczek był anatomiczny i dobrany wielkością do wieku maleństwa. Nie istnieje wówczas niebezpieczeństwo, że zepsuje sobie zgryz. Na odzwyczajanie od smoczka będziecie mieli Państwo czas pod koniec pierwszego i w drugim roku życia. Długotrwałe ssanie smoczka niesie podobne niebezpieczeństwa, jak karmienie sztuczne, a dodatkowo może powodować wady zgryzu. Jest też m.in. przyczyną seplenienia, skutkuje złą wymową głosek " s, z, c, dz, sz, ż, cz, dż, r".

Filmy z zajęć

Na życzenie rodziców , opiekunów , pacjentów realizujemy pełną, bezpłatną dokumentację filmową przeprowadzonych terapii

Film 1903

Ćwiczenia do wprowadzenia głoski " r "

Film 2805

Parasygmatyzm prosty - ćwiczenia z głoskmi szumiącymi cz 2

Film 1920

Nieukończony rozwój mowy. Ćwiczenia z wyrazami wielosylabowymi cz.1

Film 2806

Parasygmatyzm prosty - ćwiczenia z głoskmi szumiącymi cz 3

Film 1921

Nieukończony rozwój mowy.Ćwiczenia z wyrazami wielosylabowymi cz.2

Film 2804

Parasygmatyzm prosty - ćwiczenia z głoskmi szumiącymi cz 1

Film 3807

Trapia afazji - wizerunek pacjentki przesłonięty

Dla Rodziców

Profilaktyka logopedyczna

PRZYSZŁE MAMY - WARUNKI PRAWIDŁOWEGO ROZWOJU

Czas oczekiwania na dziecko jest dla każdej kobiety najpiękniejszym przeżyciem a jednocześnie okresem przygotowującym do ważnej funkcji- bycia mamą.

To okres, gdy nawiązuje ona pierwszy kontakt słowny z nienarodzoną jeszcze istotą. Według najnowszych badań dzieci już w okresie prenatalnym odbierają dźwięki pochodzące z otoczenia.

Szczególnie wrażliwe są na ich rytm, natężenie i akcent. Dziecko spotyka się w tym bardzo wczesnym okresie życia przede wszystkim z głosem swej mamy. I ,mimo, że dziecko zacznie mówić za kilka- kilkanaście miesięcy, rozwój mowy zaczyna się już przed jego narodzinami .

Aby rozwój mowy dziecka przebiegał prawidłowo, należy zwrócić uwagę na prawidłowy:

• przebieg ciąży

• fizjologiczny, o czasie, poród

• budowę narządów mowy, dobrą ocenę fizyczną noworodka (punktacja w skali Apgar)

• wykształcone funkcje oddychania, ssania, połykania, następnie gryzienia i żucia.ażda mama powinna mieć świadomość niebezpieczeństw podczas:

• zbyt długiego korzystania z butelki

• używania smoczka

• braku pojenia z kubeczka

• zbyt długiego miksowania pokarmów

• szkodliwych nawyków jak ssanie palca

Czynności te prowadzą do poważnych wad zgryzowych oraz wad mowy

• kłopoty ze ssaniem

• nieumiejętność żucia i połykania,

• nadmierny lub osłabiony odruch gryzienia,

• ograniczenia ruchu języka,

• nieustanne otwarcie ust i wysuwanie języka,

• brak lub słaba koordynacja ruchowa języka i warg,

• zbyt duża wrażliwość tylnej części języka i tylnej ściany gardła (łatwość dławienia się i występowania odruchu wymiotnego), lub też brak odruchu wymiotnego,

• nadmierne ślinienie się,

to trudności zapowiadające zaburzenia mowy. Wynikają z nieprawidłowego napięcia mięśniowego języka, warg, podniebienia, policzków.

Wczesna interwencja logopedy szczególnie potrzebna jest już od pierwszych tygodni życia wcześniakom, dzieciom ze zdiagnozowanymi wadami anatomicznymi (rozszczep podniebienia, zespół Pierre'a Robina), z wadami genetycznymi, jak zespół Downa, Aperta, czy też dzieciom z mózgowym porażeniem dziecięcym.

PROFILAKTYKA LOGOPEDYCZNA

Każda mama powinna mieć świadomość niebezpieczeństw podczas:

• zbyt długiego korzystania z butelki

• używania smoczka

• braku pojenia z kubeczka

• zbyt długiego miksowania pokarmów

• szkodliwych nawyków jak ssanie palca

Czynności te prowadzą do poważnych wad zgryzowych oraz wad mowy

• kłopoty ze ssaniem

• nieumiejętność żucia i połykania,

• nadmierny lub osłabiony odruch gryzienia,

• ograniczenia ruchu języka,

• nieustanne otwarcie ust i wysuwanie języka,

• brak lub słaba koordynacja ruchowa języka i warg,

• zbyt duża wrażliwość tylnej części języka i tylnej ściany gardła (łatwość dławienia się i występowania odruchu wymiotnego), lub też brak odruchu wymiotnego,

• nadmierne ślinienie się,

to trudności zapowiadające zaburzenia mowy. Wynikają z nieprawidłowego napięcia mięśniowego języka, warg, podniebienia, policzków.

TAK POSTĘPUJ Z MAŁYM DZIECKIEM

1. Od pierwszych dni życia malucha, mówmy dużo i spokojnie.

2. Uwierzmy w wyższość karmienia piersią. Zapewni ono dziecku prawidłowy rozwój układu artykulacyjnego.

3.Mówiąc do dziecka, wypowiadajmy się w sposób poprawny językowo, używając prostych zwrotów i budując krótkie zdania. Zwróćmy uwagę na modulację własnego głosu.

4.Mówiącmy do dziecka zwracajmy uwagę, aby widziało naszą twarz - będzie miało okazję do obserwacji pracy artykulatorów.

5.Opisujmy słowami co robimy przy dziecku, co się dzieje wokół niego. Z cierpliwością odpowiadajmy na pytania.

6.Zwracajmy uwagę, by wypowiedzi dziecka były dłuższe, niż jedno słowo. Rozszerzajmy jego wypowiedź, dodając jakieś słowa.

7.Zachęcajmy swoje dziecko do mówienia. Chwalmy i sprawmy, aby rozmowa była dla dziecka przyjemnością.

8. Obserwujmy sposób oddychania dziecka. Powinno oddychać nosem. Gdy zauważymy, że oddycha ustami, poprośmy pediatrę o ustalenie przyczyny lub udajmy się do laryngologa.

9.Opowiadajmy i czytajmy bajki, wierszyki, wyliczanki, śpiewajmy z dzieckiem. Uczmy krótkich wierszy na pamięć.

10. Rysując z dzieckiem, mówmy co kreślimy- etapy rysowania. Zachęcajmy dziecko do wypowiedzi nt. rysunku.

11. Jeżeli wydaje się nam, że dziecko mówi nieprawidłowo, za mało lub osiągnęło już wiek, w którym powinno daną głoskę wymawiać a nie robi tego, skonsultujmy się z logopedą.

TEGO NIE RÓB !

1. Wyklucz dostęp do używania środków audiowizualnych ( TV , telefon , tablet i innych ) oraz zabawek interaktywnych przez małe dzieci

2. Nie wyręczaj dziecka w jedzeniu , pozwalaj na jedzenie rękami.

3. Pozwalaj , zachęcaj do samodzielnego jedzenia

4. Nie wyręczaj dziecka przy ubieraniu ( powyżej 3 rż )

5. Unikajmy zdrobnień i spieszczeń w rozmowach z dzieckiem!

6. Nie wymagajmy by dziecko zbyt wcześnie wymawiało poszczególne głoski. Może być to przyczyną powstawania błędnych nawyków artykulacyjnych, trudnych do zlikwidowania.

7. Nie zaniedbujmy chorób uszu, gdyż nie leczone mogą prowadzić do niedosłuchu, a w następstwie do dyslalii.

8. Nie poprawiajmy wymowy dziecka żądając, by kilkakrotnie powtarzało dane słowo. Nie zawstydzajmy za wadliwą wymowę.

9. Zmuszanie dziecka leworęcznego do posługiwania się ręką prawą w okresie kształtowania się mowy często prowadzi to do zaburzeń mowy, a w szczególności do jąkania.)

KIEDY DO LOGOPEDY ?

Niezwłocznie udaj się do logopedy, gdy Twoje Dziecko:

- w wieku 6. miesięcy nie gaworzy,

- po ukończeniu 1,5 roku życia nie wypowiada pojedynczych słów,

- podejrzewasz, że nie rozumie wydawanych przez Ciebie poleceń,

- w wieku 2 lat nie mówi prostych słów np. oko, lampa , daj ,

- między 2 a 3 rokiem życia nie wypowiada prostych zdań,

- w wieku 3 lat nie wymawia którejkolwiek z samogłosek ustnych: a, o, e, i, y,

- w wieku 4 lat nie potrafi opowiedzieć prostej historyjki obrazkowej, wypowiada pojedyńcze słowa lub równoważniki zdań, zniekształca wyrazy, nie wypowiada głosek: k, g, l, ś, ź, ć, dź, s, z, c, dz, gdy zamiast głoski f, w, wymawia p, b, h, zamienia z na s, oraz zamiast r oraz l mówi j

- między 5 a 6 rokiem życia nie wypowiada następujących głosek: l, s, z, c, dz, ś, ź, ć, dź, k, g, ą, ę oraz gdy przestawia sylaby w obrębie wyrazu, lub - - - skraca wyrazy

oraz gdy Twoja Pociecha:

- nawykowo oddycha buzią

- podczas mówienia wsuwa język między przednie zęby

- gdy masz wątpliwość czy dziecko słyszy

- ma trudności ortodontyczne ( nieprawidłowa funkcja języka )

- ma trudności żywieniowe ( "biała dieta" , opóźniony rozwój mowy )

Dla Rodziców

Etapy rozwoju mowy dziecka

ETAP ROZWOJU MOWY : Okres melodii (wiek dziecka: 0 - 1 rok życia )

Umiejętności : Dziecko komunikuje się z dorosłymi za pomocą krzyku. Po krzyku matka poznaje, czy dziecko jest głodne, czy ma mokro, czy jest mu zimno. Dziecko bardzo szybko zaczyna kojarzyć, że ilekroć krzyczy, tylekroć zjawia się matka. Jest to pierwsze porozumienie.

Krzyk jest również ćwiczeniem narządu oddechowego: wdech – krótki, wydech – długi, powolny.

W 2-3 miesiącu życia niemowlę zaczyna wydawać różne dźwięki jest to tzw. głużenie albo gruchanie, towarzyszące nieskoordynowanym ruchom kończyn i całego ciała. Głużenie to jeszcze nie mowa, ale świadome ćwiczenie narządów artykulacyjnych. W głużeniu wyróżnia się samogłoski, spółgłoski, grupy samogłoskowe i spółgłoskowe.

Głużą wszystkie dzieci, także głuche.

W drugiej połowie pierwszego roku życia obserwujemy u dziecka tzw. gaworzenie. Mamy tu już do czynienia z zamierzonym powtarzaniem dźwięków. Dzięki nabywaniu takich cech, jak spostrzegawczość, skupienie uwagi, dziecko naśladuje teraz dźwięki, które wydało przypadkowo (powtarza je) oraz dźwięki, które zasłyszało w otoczeniu. Naśladownictwo to, początkowo odruchowe, staje się wnet objawem uwagi i woli.

Gaworzenie jest też treningiem słuchu.

Z końcem pierwszego roku życia dziecko dużo już rozumie, spełnia proste polecenia. Pojawiają się pierwsze wyrazy: mama, tata, baba.

Rozwój mowy w tym okresie postępuje równolegle z rozwojem fizycznym:

- fazie głużenia odpowiada umiejętność unoszenia głowy;

- gaworzeniu – umiejętność siadania;

- pierwszym wyrazom – pozycja pionowa, stawanie.

ETAP ROZWOJU MOWY : Okres wyrazu (wiek dziecka: 1 - 2 rok życia )

Umiejętności : Dziecko używa już właściwie wszystkich samogłosek (a, o ,e u, i , y), prócz nosowych (ą, ę).

Ze spółgłosek wymawia: p, b, m, t, d, n, k, ś, czasem ć. Pozostałe spółgłoski zastępuje innymi, o zbliżonym miejscu artykulacji. Upraszcza grupy spółgłoskowe.

Charakterystyczne jest wymawianie tylko pierwszej sylaby lub końcówki.

ETAP ROZWOJU MOWY : Okres zdania (wiek dziecka: 2 - 3 rok życia )

Umiejętności : Dziecko powinno wypowiadać już głoski:

- wargowe: p, b, m oraz zmiękczone: pi, bi, mi,

- wargowo-zębowe: f, w, fi, wi,

- środkowojęzykowe: ś, ź, ć, dź, ń, ki, gi,

- tylnojęzykowe: k, g, ch, ki, gi,

- przedniojęzykowo-zębowe: t, d, n,

- przedniojęzykowo-dziąsłowe: l, li

- oraz wszystkie samogłoski, w tym również samogłoski nosowe ą, ę, chociaż w mowie

jego mogą występować odstępstwa, np. zamiana samogłosek a=o; e=a; i=y. Jest to

związane z niewykształconą sprawnością narządów artykulacyjnych.

Chociaż dużo głosek dziecko potrafi już wypowiadać poprawnie w izolacji i pod dyktando, jednak w mowie spontanicznej są one zamieniane na łatwiejsze pod względem artykulacyjnym.

Pod koniec tego okresu mogą się już pojawiać głoski s, z, c, dz, a nawet sz, ż, cz, dż. Wymienione głoski nie zawsze są pełno wartościowe, a czasem – zwłaszcza w trudniejszych zestawieniach – bywają zastępowane innymi, łatwiejszymi głoskami, wskutek małej sprawności narządów artykulacyjnych. Dziecko już wie, jak dana głoska powinna brzmieć, ale jeszcze nie umie jej wypowiedzieć. W związku z czym wypowiadanie przez dziecko w tym okresie życia np. wyrazu szafa jako safa, śafa czy żaba jako zaba, źaba jest całkowicie normalnym zjawiskiem i jest to tzw. seplenienie rozwojowe.

Ogólnie ujmując, mowę dziecka 3-letniego cechuje zmiękczanie głosek – s, z ,c, dz , sz, ż, cz, dż są często wymawiane jak ś, ź, ć, dź; głoska r może być wymawiane jak j lub ł, zamiast f występuje ch i odwrotnie. Grupy spółgłoskowe są upraszczane tak w nagłosie, jak i śródgłosie wyrazu, brak wyraźnych końcówek w wyrazach.

Dziecko używa już właściwie wszystkich samogłosek (a, o ,e u, i , y), prócz nosowych (ą, ę).

Ze spółgłosek wymawia: p, b, m, t, d, n, k, ś, czasem ć. Pozostałe spółgłoski zastępuje innymi, o zbliżonym miejscu artykulacji. Upraszcza grupy spółgłoskowe.

Charakterystyczne jest wymawianie tylko pierwszej sylaby lub końcówki.

Zwiększa się liczba wypowiadanych słów. W wieku 2 lat jest ich około 300, w wieku 3 lat ok. 1000.

ETAP ROZWOJU MOWY : Okres swoistej mowy dziecięcej (wiek dziecka: 3 - 6 / 7 rok życia )

Umiejętności : Dziecko zaczyna odróżniać dźwięki s, z, c, dz od ich miękkich odpowiedników (ś, ź, ć, dź).

Pod koniec czwartego roku życia pojawia się głoska r. Wcześniej dzieckop omijało ją lub zastępowało inną.

Około 4-5 roku życia pojawiają się głoski sz, ż, cz, dż, choć mogą być jeszcze wymawiane jak s, z, c, dz.

- Mowa dziecka daleka jest od doskonałości.

- Wyrazy są poskracane, głoski poprzestawiane, grupy spółgłoskowe – uproszczone.

- Występują zlepki wyrazów i nowotwory językowe. W związku z czym wymowa dziecka 4-letniego

będzie się różniła pod względem dźwiękowym.

- Utrwalają się takie głoski jak s, z ,c dz; dziecko nie powinno już wymawiać ich jak ś, ź, ć, dź.

- Pojawia się głoska r, choć jej opóźnienie nie powinno jeszcze niepokoić. Opanowanie głoski r jest

dla dziecka tak wielkim sukcesem, że koncentruje się na tym osiągnięciu – często jej nadużywa,

wymawiając np. rarka zamiast lalka, mreko zamiast mleko.

- Głoski sz, ż, cz, dż dziecko jeszcze zamienia na s, z, c, dz lub ś, ź, ć, dź (seplenienie fizjologiczne).

- Grupy spółgłoskowe, choć lepiej brzmiące niż poprzednio, są jednak jeszcze upraszczane.

Mowa dziecka 5-letniego jest już w zasadzie zrozumiała.

- Głoski sz, ż,cz, dż, które pojawiły się w czwartym roku życia, zaczynają się ustalać. Dziecko

portafi jej poprawnie powtórzyć, choć w mowie potocznej mogą jeszcze być wymawiane jak s, z,

c, dz.

- Głoska r powinna już być wymawiana, ale często pojawia się dopiero w tym okresie.

- Grupy spółgłoskowe jeszcze są upraszczane zarówno w nagłosie wyrazu, jak i w śródgłosie.

U sześciolatków mowa powinna już być opanowana pod względem dźwiękowym.